Czy wiesz...?
- ciekawostki związane z Bączalem -
Czy wiesz, gdzie posługiwała współcześnie zapomniana siostra zakonna z Bączala Górnego - Dutkowic, która zmarła w 1983 roku?
Mało osób wie, że w 1903 roku Bączalu Górnym (na Dutkowicach) urodziła się Balbina Filar, która w 1924 roku przyjęła śluby zakonne w Zgromadzeniu Sióstr Służebniczek Najświętszej Maryi Panny Niepokalanie Poczętej i przybrała imię Nicefora. Charyzmatem Zgromadzenia jest służba bliźnim przejawiająca się w pomaganiu biednym i chorym, wychowaniu dzieci (zwłaszcza biednych), przygotowaniu religijnym dziewcząt do pełnienia przyszłych ról i obowiązków, pojmowana jako droga prowadząca do Boga. W 1949 roku s.M. Nicefora Filar obchodziła srebrny, a w 1974 roku złoty jubileusz zakonny. Posługiwała m.in. w Chorzowie i w domu prowincjonalnym Sióstr Służebniczek w Panewnikach. Zmarła w maju 1983 roku, ukończywszy 80 lat. Spoczywa na cmentarzu komunalnym przy ul. Panewnickiej w Katowicach. Jej postać jest bardzo mało znana. O jej współczesnym zapomnieniu może świadczyć fakt, że s.M. Nicefora Filar nie została ujęta w oficjalnym spisie powołań kapłańskich i zakonnych sporządzonym w 2016 oku do monografii o parafii Bączal Dolny. Dzisiejszym wpisem pragniemy przybliżyć jej nietuzinkową osobę i pełną miłosierdzia posługę zakonną wśród osób biednych, chorych i samotnych oraz dzieci.
0 Comments
Czy wiesz, że Przerwa-Tetmajerowie (słynny ród z artystycznym genem) silnie związany z Tatrami i Podhalem po raz pierwszy, jako osiadły w Polsce notowany był ... w Bączalu Górnym? Istnieje hipoteza, że Tetmajerowie byli szlachtą kurlandzką. Według innej, przybyli z Saksonii za sprawą saskiego oficera w służbie Augusta II. Do historycznej Małopolski przybyli najpewniej dopiero w latach I rozbioru Polski. W 1794 Stanisław, Wojciech i Aleksander uzyskali szlachectwo od władz austriackich w Tarnowie. Odtąd sygnują się nazwiskiem Tettmayer von Przerwa. Pierwszym Tetmajerem związanym z Podhalem był Wojciech (ur. 1759, zm. 1824 w Ludźmierzu), trudniący się miernictwem przysięgłym (obecnie zawód geodety), był także dzierżawcą i plenipotentem dóbr ziemskich. Według podania mógł kształcić się Wiedniu lub w Paryżu, gdzie miał być wychowankiem księcia Aleksandra Lubomirskiego. Jeszcze przed 1800 rokiem (około 1790) ożenił się z Justyną z Choynowskich (ur. 1773, zm. 1849) z Bączala Górnego (córką właścicieli tej miejscowości - Andrzeja Choynowskiego i urodzonej w Bączalu Górnym - Heleny z Żukowskich primo voto Nideckiej, secundo voto Choynowskiej). Wojciech i Justyna Przerwa-Tetmajerowie doczekali się trzech synów (najstarszy zmarł w dzieciństwie) i pięciu córek (z czego dwie - Helena i Katarzyna mogły urodzić się w Bączalu Górnym. Jedną córkę adoptowali - Teresę). W 1802 małżeństwo Przerwa-Tetmajerów nabyło własne dobra w Bączalu Górnym - Serwońcu, gdzie też zamieszkali. Niedługo później odstąpili tę ziemię na rzecz ojca - Andrzeja. Przez kilka lat mieszkali w czermneńskim dworze. W 1819 odkupili dobra ziemskie w Ludźmierzu wraz z folwarkami w Krauszowie i Rogoźniku na Podhalu. Odtąd rozpoczyna się podhalańska i gorczańska (związana z Ochotnicą) historia Przerwa-Tetmajerów wywodzących się z Bączala Górnego. Ich potomkami i bliskimi krewnymi byli m.in. Józef Przerwa-Tetmajer (poeta i matematyk), Adolf Przerwa-Tetmajer (polityk, marszałek powiatu nowotarskiego), Kazimierz Przerwa-Tetmajer (poeta, nowelista, powieściopisarz), Włodzimierz Tetmajer (malarz i grafik, czołowy przedstawiciel nurtu Młodej Polski) czy Jadwiga Tetmajer-Naimska (malarka, pierwowzór Isi - Jadwisi w "Weselu" Stanisława Wyspiańskiego). Źródło: Encyklopedia dla Krajoznawstwa Galicji (1878) i inne.
Czy wiesz, kto i w którym roku wykonał wyjątkową rzeźbę "Chrystusa złożonego w Grobie" z kościoła w Bączalu Dolnym oraz przez kogo została ufundowana?
Unikatową rzeźbę "Chrystusa złożonego w Grobie" w asyście dwóch aniołów czuwających na modlitwie można podziwiać tylko przez kilka dni. W ciągu roku kalendarzowego przechowywana jest w skarbcu kościoła w Bączalu Dolnym. Rokrocznie w okresie Triduum Paschalnego (w szczególności w Wielki Piątek i Wielką Sobotę) oraz Świąt Wielkanocnych wystawiana jest dla oczu wiernych w Grobie Pańskim. W 1859 roku wykonał ją parafianin z Bączala - Antoni Biel (snycerz). Wyrzeźbiona jest z drewna lipowego. Inicjatorem powstania wizerunku był ówczesny proboszcz ks. Paweł Kretowicz, a fundatorami rodzina Bielów z Bączala Dolnego (Antoni, Marianna, Marcin i Katarzyna) - o czym informuje oryginalna inskrypcja, która doskonale zachowała się na warstwie spodniej pasyjnego wizerunku. Czy wiesz, gdzie i w którym roku odlany został dzwon - sygnaturka na wieży kościoła w Bączalu Dolnym?
Kościół pw. Imienia Maryi w Bączalu Dolnym został wzniesiony w latach 50-tych XX wieku. Jego wnętrze skrywa wiele historycznych ciekawostek. Jedną z nich jest nieduży dzwon - sygnaturka, znacznie starszy od murów świątyni. Tradycyjnie tym mianem nazywa się najmniejszy z dzwonów kościelnych, umieszczony najczęściej na wieży. Dawniej taki dzwon uruchamiany był podczas podniesienia, lecz później zastąpił go gong, obecnie jest używany 5 minut przed rozpoczęciem Mszy świętej. Sygnaturka kościoła w Bączalu Dolnym została odlana w 1926 roku w słynnej, przemyskiej ludwisarni rodziny Felczyńskich, co potwierdza inskrypcja odlana na płaszczu dzwonu. |